کاربردهای پلیمر در صنایع غذایی چیست؟

پلیمرها در صنایع غذایی کاربرد گسترده و متنوعی دارند و بخش مهمی از فرآیند تولید، بسته بندی و نگهداری مواد غذایی را تشکیل می دهند. مهم ترین کاربرد آنها در بسته بندی است، جایی که پلیمرهایی مانند پلی اتیلن، پلی پروپیلن، PET و PVC برای تولید فیلم ها، ظروف، بطری ها و بسته بندی های انعطاف پذیر مورد استفاده قرار می گیرند تا از نفوذ رطوبت، اکسیژن، نور و آلودگی جلوگیری کنند و ماندگاری مواد غذایی افزایش یابد.

همچنین پلیمرها در تولید ادوات فرآوری غذا مانند نوارهای انتقال، قطعات دستگاه ها و ظروف پخت صنعتی به کار می روند که باید مقاوم، سبک، بهداشتی و غیرواکنشی باشند. علاوه بر این، پلیمرهای زیست تخریب پذیر و خوراکی نیز در سال های اخیر برای تولید پوشش های خوراکی، بسته بندی های پایدار و مواد سازگار با محیط زیست مورد توجه قرار گرفته اند.

کاربرد پلیمرها در صنایع مواد غذایی

پلیمرها کاربرد بسیاری در صنایع مختلف از جمله در صنعت مواد غذایی دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می شود.

بسته بندی مواد غذایی

بسته بندی مهم ترین کاربرد پلیمرها در صنایع غذایی است. موادی مانند پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پلی اتیلن ترفتالات و پلی وینیل کلراید برای ساخت فیلم ها، ظروف، قوطی ها و سلفون های بسته بندی استفاده می شوند. این پلیمرها مانع نفوذ هوا، رطوبت، میکروب ها و نور می شوند و در نتیجه کیفیت، طعم و تازگی مواد غذایی را برای مدت طولانی تری حفظ می کنند. علاوه بر این، سبک، ارزان و قابل شکل دهی هستند و امکان چاپ اطلاعات و طراحی های تبلیغاتی روی آنها وجود دارد.

پوشش ها و فیلم های خوراکی

یکی دیگر از کاربردهای مدرن پلیمرها، تولید فیلم ها و پوشش های خوراکی است که در بسته بندی میوه ها، شیرینی ها، آجیل و غذاهای آماده به کار می روند. این پوشش ها از پلیمرهای طبیعی مانند نشاسته، ژلاتین، سلولز و آلژینات تولید می شوند و پس از مصرف غذا نیازی به جداسازی ندارند. آنها با ایجاد یک لایه نازک، تبخیر رطوبت و اکسیداسیون را کاهش می دهند و در عین حال بدون ایجاد مواد زائد پلاستیکی، به بهبود ماندگاری و حفظ ارزش غذایی کمک می کنند.

قطعات و تجهیزات فرآوری غذا

در کارخانه های صنایع غذایی، تجهیزات و دستگاه ها شامل چرخ دنده ها، نوارهای نقاله، واشرها و ظروف فرآوری غالبا از پلیمرهایی مانند نایلون، پلی استال و پلی کربنات ساخته می شوند. این پلیمرها سبک، مقاوم در برابر ساییدگی و اثرات شیمیایی هستند و با مواد غذایی واکنش نمی دهند. استفاده از آنها باعث کاهش هزینه ها، افزایش عمر مفید تجهیزات و سهولت شست وشو و نگهداری می شود و استانداردهای بهداشتی را نیز بهتر رعایت می کند.

روکش ها و پوشش های مقاوم در برابر رطوبت و چربی

در بسیاری از بسته بندی ها و ظروف داخلی مواد غذایی، از پلیمرهایی مانند پلی اتیلن و اپوکسی برای ایجاد لایه های مقاوم در برابر نفوذ چربی، آب یا اسیدهای غذایی استفاده می شود. این پوشش ها از آسیب دیدن ظروف فلزی و کاغذی جلوگیری می کنند و مانع مهاجرت طعم، رنگ و ترکیبات ناخواسته می شوند. به این ترتیب علاوه بر بهبود ماندگاری محصول، کیفیت حسی آن نیز در طول نگهداری حفظ می شود.

پلیمرهای زیست تخریب پذیر و سازگار با محیط  زیست

با افزایش توجه جهانی به کاهش آلودگی پلاستیک، پلیمرهای زیست تخریب پذیر مانند PLA، پلی هیدروکسی آلکانوات ها و نشاسته اصلاح شده وارد صنایع غذایی شده اند. این مواد برای تولید ظروف یکبار مصرف، بسته بندی های قابل کمپوست و فیلم های انعطاف پذیر به کار می روند. این پلیمرها پس از دور ریخته شدن با سرعت بیشتری تجزیه می شوند و از انباشت زباله های پلاستیکی جلوگیری می کنند، بدون اینکه کارایی مورد نیاز برای بسته بندی مواد غذایی را کاهش دهند.

کاربرد پلی استال در صنایع غذایی

پلی استال یکی از پلیمرهای مهندسی پرکاربرد در صنایع غذایی است که به دلیل استحکام بالا، مقاومت عالی در برابر سایش، اصطکاک کم و پایداری ابعادی، برای ساخت قطعات مکانیکی دستگاه های فرآوری مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرد.

از پلی استال در تولید چرخ دنده ها، نوارهای نقاله، یاتاقان ها، شیرآلات، قطعات پمپ، بوش ها و قطعات اتصال دهنده دستگاه ها استفاده می شود. این پلیمر در برابر بسیاری از مواد شیمیایی، شوینده ها و رطوبت مقاومت دارد و در تماس با مواد غذایی واکنش نمی دهد، به همین دلیل گزینه ای مناسب برای تجهیزات صنعتی بهداشتی در کارخانه های لبنیات، نوشیدنی، شیرینی پزی و بسته بندی غذا محسوب می شود.

کاربرد پلی آمید در صنایع غذایی

پلی آمید (نایلون) به دلیل استحکام بالا، مقاومت در برابر سایش، پایداری حرارتی و عملکرد مناسب در شرایط رطوبتی، یکی از مواد پرکاربرد در صنایع غذایی است. از این پلیمر برای ساخت قطعات دستگاه های بسته بندی و فرآوری مانند چرخ دنده ها، بوش ها، نوارهای نقاله، تیغه ها و اجزای مکانیکی استفاده می شود که نیاز به دوام بالا و اصطکاک کم دارند.

پلی آمید در برابر بسیاری از مواد شیمیایی و شوینده های صنعتی مقاوم است و با مواد غذایی واکنش نمی دهد، به همین دلیل انتخابی مناسب برای رعایت استانداردهای بهداشتی در خطوط تولید لبنیات، گوشت، نوشیدنی و سایر محصولات غذایی محسوب می شود.

کاربرد پلی کربنات در صنایع غذایی

پلی کربنات به دلیل شفافیت بالا، مقاومت عالی در برابر ضربه، تحمل دمایی مناسب و سبک بودن، در صنایع غذایی کاربرد گسترده ای دارد. این پلیمر برای ساخت ظروف و بطری های قابل استفاده مجدد، محافظ ها و کاورهای شفاف دستگاه ها، محفظه های توزیع نوشیدنی، لیوان های صنعتی، سینی ها و سایر تجهیزات تماس مستقیم با غذا به کار می رود.

پلی کربنات در برابر شکستگی بسیار مقاوم است و امکان مشاهده کامل محصول داخل ظرف را فراهم می کند، که در کنترل کیفیت و افزایش جذابیت بصری نقش مهمی دارد. همچنین در برابر مواد شوینده، شست وشوی مکرر و استفاده طولانی مدت مقاومت خوبی نشان می دهد و برای محیط های صنعتی و بهداشتی تولید و فرآوری غذا گزینه ای مناسب محسوب می شود.